مناسبات سیاسی جمهوری اسلامی ایران و قزاقستان:

در پی اعلام استقلال قزاقستان در آذرماه 1370، ایران جزء اولین کشورهایی بود که استقلال قزاقستان را به رسمیت شناخت و سفارت خود را در آلماتی افتتاح نمود. سفارت کشورمان در سال 1387 به پایتخت جدید قزاقستان، شهر آستانه منتقل شد. هرچند مناسبات مردمی میان ایرانیان و قزاق ها سابقه‌ای تاریخی دارد و مردمان دو کشور همواره در طول قرن های گذشته با تکیه بر مشترکات فرهنگی و دینی، مراودات دوستانه ای با یکدیگر داشته اند، لیکن ورود قزاقستان به عنوان یک دولت-ملت به عرصه بین المللی، فصل نوینی را در روابط دو کشور آغاز کرد.

 با گذشت سی و یک سال  از استقلال قزاقستان، مناسبات تهران و آستانه در حوزه های مختلف سیاسی، اقتصادی، علمی و فرهنگی، همواره با آهنگ مطلوبی رو به رشد بوده است. سفر متقابل مقامات عالی رتبه دو کشور به تهران و آستانه، رایزنی در نشست های چند جانبه و همکاری در مجامع منطقه ای و بین المللی بر مبنای منافع مشترک از بارزترین مشخصه های مناسبات دوستانه سیاسی ایران و قزاقستان به شمار می رود. موقعیت ژئوپلتیک ایران به ‌منزله کوتاه‌ترین، امن‌ترین و با صرفه‌ترین مسیر دسترسی آسیای مرکزی به دنیای خارج، همواره یکی از مولفه‌های اصلی در تعاملات آسیای مرکزی با ایران بوده است. افتتاح راه‌آهن سرخس- تجن در منتهی‌الیه شمال شرقی ایران در سال 1375، نقطه عطفی در گشودن مسیر کشورهای محصور در خشکی آسیای مرکزی از جمله قزاقستان به دنیای خارج بود، با احداث راه‌آهن سه‌ جانبه ایران- ترکمنستان- قزاقستان، که با حضور رئیس‌ جمهور وقت کشورمان به همراه نورسلطان نظربایف و قربانقلی بردی محمداف روسای جمهور قزاقستان و ترکمنستان در مرز اینچه‌برون در تاریخ 2 آذرماه 1393 افتتاح شد، مسیر جدیدی در امتداد کریدور شمال-جنوب و به ویژه برای ارتباط نزدیک‌تر مناطق شرق دریای خزر با آب‌های آزاد فراهم آمده است

  قزاقستان از همان اوان استقلال، برای ارتقاء جایگاه منطقه‌ای و بین‌المللی خود، از مساعدت ایران بهره مند بود؛ توسعه روابط با کشورهای اسلامی و خاورمیانه از رویکردهای اصلی سیاست خارجی قزاقستان است، بر همین مبنا این کشور خیلی زود به عضویت اکو و سازمان همکاری اسلامی درآمد و حتی توانست با حمایت ایران، میزبانی و ریاست شورای وزیران امور خارجه سازمان همکاری اسلامی را در سال 1390 بر عهده بگیرد. تاسیس کنفرانس تعامل و اعتماد سازی در آسیا (سیکا) از دیگر اقدامات قزاقستان در چارچوب تعاملات منطقه‌ای بود که ایران نیز یکی از اعضای فعال آن محسوب می‌شود.

همکاری در چارچوب مجامع بین‌المللی مانند سازمان ملل و نهادهای وابسته آن و مناسبات پارلمانی بین‌المللی نیز بخش مهمی از روابط دو کشور در صحنه جهانی را تشکیل می‌دهد. در تعاملات منطقه‌ای و بین‌المللی ایران، همکاری با قزاقستان به‌عنوان کشوری که به‌ دنبال روابط متوازن با کشورها و مناطق مختلف جهان است، دارای اهمیت است؛ قزاقستان برای دوره 18-2017 میلادی عضویت غیر دائم شورای امنیت سازمان ملل را کسب کرد. قزاقستان برای دوره 2022-2024 عضو شورای حقوق بشر سازمان ملل متحد شده است.  

قزاقستان به‌عنوان بزرگ‌ترین تولیدکننده اورانیوم دنیا که در سال‌های اخیر درصدد ساخت نیروگاه اتمی و بهره‌مندی از این مزیت برای پاسخگویی به نیازهای روزافزون خود در بخش انرژی برآمده است، از حق ایران برای استفاده صلح‌آمیز از انرژی هسته‌ای حمایت می‌کند. علاوه بر مواضع مستمر مقامات عالی قزاقستان در این زمینه، در بیانیه مشترک سران دو کشور در شهریورماه سال 1393 نیز بر این موضوع تأکید شده است. همین مواضع دوستانه بود که موجب شد ایران دو دور گفتگوهای هسته‌ای با گروه 1+5 را در اسفند 1391 و فروردین 1392 در آلماتی برگزار نماید. برگزاری این مذاکرات که یکی از روندهای مهم در صحنه بین‌المللی محسوب می‌شد، کمک شایانی به تلاش‌های قزاقستان برای تبدیل‌شدن به مرکز تعاملات دیپلماتیک منطقه‌ای و افزایش شناسایی این کشور در صحنه بین‌المللی کرد. در همین راستا، قزاقستان تاکنون میزبانی 17  دور از مذاکرات صلح سوریه با مشارکت فعال ایران را بر عهده داشته است.

ایران و قزاقستان گرچه دارای مرز مشترک زمینی نیستند، لیکن از طریق دریای خزر همسایه محسوب می‌شوند. تعاملات دو کشور در خصوص مسائل خزر، جزء مهمی از مناسبات دو طرف را تشکیل می‌دهد. ایران و قزاقستان در موضوعاتی مانند عدم دخالت و حضور طرف‌های ثالث در امور مرتبط با خزر، حفاظت از محیط‌زیست و آبزیان خزر، آزادی کشتیرانی تجاری و تأمین امنیت این دریا، اشتراک نظر دارند. در سایه چنین همکاری‌هایی، کشورهای ساحلی دریای خزر در حال نهایی سازی رژیم حقوق دریای خزر در آینده نزدیک می‌باشند.

روابط سیاسی و اقتصادی دو کشور با روی کار آمدن دولت سیزدهم با توجه به سیاست توجه به همسایگان رونق دوچندانی گرفته است. قاسم ژومارت توکایف، رئیس‌جمهور قزاقستان در تاریخ 29 خرداد 1401، به ایران سفر نمود. در این سفر، رئیس‌جمهور قزاقستان با مقام معظم رهبری (مدظله‌العالی) و آیت‌الله رئیسی، رئیس‌جمهور کشورمان دیدار و گفتگو نمود. هم‌زمان با این دیدار، فروم بزرگ اقتصادی دو کشور در اتاق بازرگانی ایران با حضور معاون نخست‌وزیر قزاقستان و شرکت‌های خصوصی برگزار شد.  علاوه بر امضاء اسناد مختلف همکاری، بیانیه مشترک نیز در پایان سفر به امضاء روسای جمهور ایران و قزاقستان رسید. در این سفر 21 سند همکاری (10 سند در بخش دولتی و 11 سند در بخش خصوصی) امضاء شد و هدف گذاری شد که حجم مبادلات در آینده نزدیک به 3 میلیارد دلار برسد.

ر این سفر از طریق ارتباط ویدئوکنفرانسی با ایستگاه راه‌آهن تهران دستور آغاز ترانزیت تمام ریلی اولین قطار کانتینری قزاقستان از مسیر ایران از سوی روسای جمهور دو کشور صادر شد.

آیت‌الله رئیسی رئیس‌جمهور کشورمان در رأس یک هیات بلندپایه سیاسی شامگاه چهارشنبه  20 مهرماه 1401 وارد آستانه جمهوری قزاقستان شدند و ضمن شرکت و سخنرانی در ششمین اجلاس سران کنفرانس تعامل و اقدامات اعتماد ساز در آسیا (سیکا) در روز 21 مهرماه، با روسای جمهور تعدادی از کشورها از جمله جمهوری آذربایجان و امیر قطر نیز دیدار و گفتگوی دوجانبه داشتند.

همچنین روسای جمهور دو کشور در یک سال و نیم اخیر در حاشیه اجلاس‌های مهم منطقه‌ای و بین‌المللی همانند اجلاس سران سازمان همکاری شانگهای در دوشنبه تاجیکستان (26 شهریور 1401) و دوباره در اجلاس سران شانگهای در سمرقند ازبکستان (25 شهریور1401) با یکدیگر ملاقات و گفتگو داشته‌اند.

پس از پیروزی آیت‌الله رئیسی در انتخابات ریاست جمهوری ایران در تاریخ 28 خرداد 1400، قاسم ژومارت توکایف، رئیس‌جمهور قزاقستان با ارسال پیام تبریک انتخاب ایشان به سمت ریاست جمهوری ایران را تبریک گفتند. آقای مختار تیلوبردی، معاون نخست‌وزیر و وزیر امور خارجه قزاقستان، نیز پس از انتصاب جناب دکتر امیر عبداللهیان به سمت وزیر امور خارجه جمهوری اسلامی ایران طی ارسال پیامی انتخاب ایشان به سمت جدید را تبریک گفتند. در مراسم تحلیف رئیس‌جمهور کشورمان در مردادماه 1400، دو هیات از قزاقستان شرکت داشتند.

در دولت سیزدهم، هفدهمین کمیسیون مشترک اقتصادی  دو کشور در 2-3 اسفند 1400 در تهران و هجدهمین کمیسیون مشترک اقتصادی به فاصله ی کمتر از یک سال در 5-6 بهمن 1401 در آستانه قزاقستان برگزار گردید. اولین سفر هیات تجاری خارجی به ایران در دولت سیزدهم مربوط به هیات تجاری قزاقستان است که طی آن آقای غیرت توره بایف؛ معاون وزیر تجارت و همگرایی قزاقستان در 18 مهر 1400 در رأس یک هیات سی نفره به تهران سفر کردند.

مهم ترین سوابق سفر مقامات عالیه دو کشور طی 10 سال اخیر :

- سفر نخستین رئیس جمهور قزاقستان به ایران جهت شرکت در مراسم تحلیف رئیس جمهور وقت کشورمان در مرداد ماه 1392

- سفر رسمی رئیس‌جمهور وقت ایران به آستانه در شهریورماه سال 1393 (  اولین سفر دو جانبه در دولت یازدهم به آسیای مرکزی ).

- سفر رئیس جمهور سابق قزاقستان به تهران در فروردین ماه 1395و دیدار با مقام معظم رهبری( امضاء 66 سند در بخش های مختلف دولتی و خصوصی )

 - سفر رئیس جمهور ایران به ستانه  آستانه در شهریور ماه 1396 ( جهت شرکت در اجلاس سران سازمان همکاری اسلامی )

- سفر وزیر خارجه وقت به آستانه در تاریخ 18 فرودین 1400

-  سفر وزیر خارجه وقت به آستانه فروردین‌ماه 1394

- سفر وزیر جهاد کشاورزی وقت به کشور قزاقستان (در مهرماه) 1394،

 - سفر معاون اول وزیر امور خارجه قزاقستان به ایران (در آبان ماه) 1394،

لازم به ذکر است  سفر نورسلطان نظربایف به ایران در سال 1371و سفر رئیس‌جمهور ایران به قزاقستان در سال 72 نخستین سفر روسای جمهور دو کشور بوده است.